RDM Campus

Eén van Rotterdams meest spectaculaire voorbeelden van herbestemming is te vinden op Heijplaat. Daar is de honderd jaar oude scheepswerf van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) omgevormd tot een dynamisch Makers District. Het uitgestrekte complex wordt nu gebruikt voor het geven van onderwijs en het stimuleren van innovatie. Het is in volle glorie te bewonderen tijdens een rondleiding van UrbanGuides.

Met de oprichting van de RDM in 1902 werd ook een compleet fabrieksdorp gebouwd op Heijplaat, gebaseerd op de Engelse tuindorpen. Samen met het Quarantaineterrein vormt dit gebied een bijzondere enclave midden in het moderne Rotterdam. Het is een van de havengebieden met een belangrijke cultuurhistorische waarde die de stad rijk is. Het oude hoofdkantoor is compleet gerenoveerd. Het belangrijkste deel hiervan dateert uit de jaren 1913–1916 en heeft een monumentale marmeren vloer en een directiekamer en commissarissenkamer in Art Deco-stijl.
Tegenwoordig kun je de voormalige bouwplaats van het ss Rotterdam als onderwijscampus ervaren in een rondleiding van UrbanGuides. Samen met een architectuurgids bezoek je de voormalige machinehal Innovation Dock, een monumentale industriële hal met een oppervlakte van zo’n 23.000 m2 en hoogtes oplopend tot wel 20 meter. Vandaag de dag werken onderwijs en bedrijven hier onder het motto Research, Design & Manufacturing (RDM) samen aan duurzame en innovatieve oplossingen op het gebied van bouwen, mobiliteit en energie.
Tijdens een wandeling over Heijplaat verken je samen met een architectuurgids het gebied en bekijk je hoe met behoud van de historie, ruimtes zijn gecreëerd voor technisch onderwijs van de Hogeschool Rotterdam, het Albeda College en de vele innovatieve bedrijven, van start-up tot grote speler.

Voor reserveringen en meer informatie over de rondleidingen kun je contact opnemen met het RDM-informatiecentrum via telefoonnummer 010 – 252 44 72 of per e-mail via rondleidingenrdm@portofrotterdam.com.

Rondom de Rijnhaven

Wie vanaf de Veerhaven naar de zuidoever kijkt ziet een architectuurspektakel dat bijna on-Nederlands te noemen is. Van bescheiden bouwblokjes is op de Wilhelminapier en Katendrecht geen sprake. Je waant je eerder in de docklands van London, New York of Shanghai. De imposante skyline van Rotterdam groeit nog altijd met de dag.

Deze indrukwekkende hoogbouw op de Wilhelminapier en Katendrecht vormt het resultaat van zo’n dertig jaar stadsontwikkeling rondom de Rijnhaven. Er is hard gewerkt om Rotterdam Noord en Zuid met elkaar te verbinden als één stad aan de rivier. Met de komst van de Erasmusbrug werd Zuid in één klap vele malen toegankelijker en ontwikkelde de Wilhelminapier zich razendsnel van een verlaten havengebied tot een mondain deel van het stadscentrum. Wereldberoemde architecten, zoals Rem Koolhaas, Alvaro Siza Vieira en Sir Norman Foster, hebben er hun landmark achtergelaten. Ook vind je op dit kleine schiereilandje de drie hoogste gebouwen van Nederland en is OMA’s De Rotterdam zelfs het grootste gebouw van Europa.

Katendrecht begon juist in alle stilte aan een tweede jeugd, maar met de bouw van de Fenixlofts en de Groene Kaap krijgt het buurtje steeds meer allure. Duidelijk is dat men kan spreken van een heel bijzondere woonwijk midden in de haven, met het roemruchte havenverleden als geschiedenis en de nieuwe wooncomplexen als toekomst. Een toekomst waar overigens niet iedereen even gelukkig mee is, want gentrificatie kent ook z’n keerzijde.

In een wandeling met UrbanGuides maak je een interessante tocht over de Wilhelminapier en Katendrecht en kom je langs nieuwe woontorens, monumentale pakhuizen, industriële silo’s en bakfietswijkjes. Een professionele gids vertelt over dit roemruchte verleden en plaatst de huidige ontwikkeling van de spectaculaire nieuwe architectuur in een voormalig havengebied in zijn context.

Extra bezoek informatiecentrum Rijnhaven

Aan de hand van infopanelen en een spectaculaire maquette schets de gemeente de ambities en de voorwaarden hoe de Rijnhaven op korte termijn verder gaat ontwikkelen tot een duurzame verblijfsplek met veel aandacht en ruimte voor groen. Een gids van UrbanGuides kan de plannen verder toelichten.

Expeditie M4H

Diep in Rotterdam West, aan de grens met Schiedam, ligt momenteel het brandpunt van de Rotterdamse stadsontwikkeling. Op de grens tussen haven en stad vind je in dit Merwe-Vierhavengebied een levendige mix van jonge ondernemers en creatieve gemeentelijke initiatieven te midden van de oude loodsen, het industriële erfgoed en een nog altijd zeer actief Havenbedrijf.

Nu de haven meer en meer verschuift naar gebieden verder buiten het centrum, is het op deze plek dat Rotterdam denkt aan haar toekomst en actief bezig is met het transformeren van deze plek tot een vooruitstrevend stuk stad.

Samen met het RDM-terrein aan de overkant van de rivier vormt het zogenaamde M4H-gebied het Rotterdam Makers District, de plek waar de maakindustrie van jonge makers, startups en duurzame ondernemers en kunstenaars tot bloei komen.

Ga je op pad met UrbanGuides, dan ontdek je al snel dat er een hoop bijzonder havenerfgoed verscholen ligt in het M4H-district, met hier en daar zelfs een ontwerp van een toonaangevende architecten als Maaskant en Brinkman. Iconen die eruit springen zijn het HAKA-gebouw, de Citrusveiling, Vertrekhal Oranjelijn en de opvallende Europoint Torens. Op je route breng je tevens een bezoek aan diverse pioniers en bijzondere locaties, denk daarbij aan de Floating Farm, het Keilepand, Atelier van Lieshout en Studio Roosengaarde.

In een rondleiding van UrbanGuides neemt een professionele gids je mee op pad door dit opkomende stuk Rotterdam. Er wordt verteld over de historie van deze vroeg 20e-eeuwse stukgoedhaven, hoe deze langzaam in verval raakte en wat voor ontwikkelingen er momenteel allemaal plaatsvinden en nog op handen zijn in de nabije toekomst.

Voor reserveringen en meer informatie over de rondleidingen kun je contact opnemen met het RDM-informatiecentrum via telefoonnummer 010 – 252 44 72 of per e-mail via rondleidingenrdm@portofrotterdam.com

Museumpark: het centrum van de kunsten

Lange tijd vormde de Kunsthal het sluitstuk van de verschillende cultuurinstellingen aan het Museumpark maar inmiddels is er een nieuwe toevoeging bijgekomen, z’n fonkelnieuwe buurman: het Depot. Met dit toekomstige collectiegebouw van Museum Boijmans van Beuningen heeft de stad er niet alleen een bijzondere blikvanger bij, er wordt ook een interessante laag toegevoegd aan de manier waarop kunst en cultuur in Rotterdam voor het publiek ontsloten worden.

Het Museumpark was altijd al een interessante casus wat betreft kunst- en cultuur instellingen. Zoals Het Natuurhistorisch in de oude Villa Dijkzigt tot Museum Boijmans van Beuningen, een internationaal vermaarde kunstverzameling in een vooroorlogs museumgebouw. Van Het Nieuwe Instituut, dat het rijksarchief voor de architectuur en stedenbouw beheert, tot de Kunsthal, een 3300 m² grote tentoonstellingsruimte in een icoon van Rem Koolhaas. Ook vind je er een modernistisch villapark met onder meer de hypermoderne museumwoning Huis Sonneveld en het Chabot Museum, een veelgebruikt evenemententerrein, een rosarium en een beeldentuin. Inmiddels kun je dit alles beschouwen vanaf het dakpark van ’s werelds allereerste open depot.

Nieuwsgierig? Leer meer over de wijze waarop deze uiteenlopende verzamelingen langzaamaan overgingen van particuliere naar culturele instellingen, en hoe deze op hun eigen manier zorg dragen voor het beheer en behoud van kunst en cultuur. Tijdens deze wandeling ontdek je hoe dit voormalige privéterrein van de redersfamilie van Hoboken uitgroeide tot de grootste culturele hub van de vooruitstrevende havenstad.

De koloniale geschiedenis van Rotterdam

De koloniale en slavernijgeschiedenis van havenstad Rotterdam lijkt niet direct zichtbaar. Veel fysieke verwijzingen zoals pakhuizen, scheepswerven en koopmanshuizen zijn in 1940 verwoest tijdens het bombardement op de stad. In 2019 liet de gemeente Rotterdam een groot onderzoek uitvoeren naar kolonialisme en slavernij. De verhalen en locaties uit dit onderzoek werden verwerkt in drie dikke wetenschappelijke publicaties.

Het is van belang om stil te staan bij het Rotterdamse koloniale verleden en de uitwerking hiervan in het heden. Door de kennis en het bewustzijn van deze geschiedenis van Rotterdam te vergroten, is deze superdiverse stad met veel biculturele inwoners beter te begrijpen. Het thema ‘Mijn monument is jouw monument’ van De Open Monumentendag in 2021 gaf aanleiding om deze geschiedenis ook met rondleidingen zichtbaar te maken.

Samen met een deskundige en betrokken gids bezoek je verschillende locaties die direct of indirect zijn verbonden met het koloniale en slavernijverleden van de stad. Sommige historische gebouwen zijn nog steeds intact, zoals het voormalig V.O.C. Zeemagazijn in Delfshaven. Maar er zijn ook locaties waar deze geschiedenis de afgelopen jaren zichtbaar is gemaakt, zoals op de Lloydpier met het Slavernijmonument. Naast het delen van kennis en anekdotes, vormt deze tour een uitnodiging tot gesprek.

Foto: Aad Hoogendoorn

BoTu wijk op menskracht

Bospolder-Tussendijken, ook wel liefkozend BoTu genoemd, wordt in 2035 de eerste klimaatneutrale wijk van Rotterdam. Het Huis van de Toekomst zet zich hier in voor een duurzame energietransitie. Honderd jaar geleden werd de wijk gebouwd in een periode waarin gas- en elektra-aansluitingen nog niet vanzelfsprekend waren. De wijk is er qua infrastructuur al klaar voor, nu wij zelf nog!

Hoe kunnen we onze eigen energie tezamen met natuurstroom zo efficiënt mogelijk inzetten? Reis met ons mee naar de toekomt, waarin de wijk opnieuw op menskracht draait. Tijdens deze reis kijken we ook naar het verleden, welke principes van ruim een eeuw geleden waren eigenlijk al duurzaam en kunnen we opnieuw inzetten?

Tussen 1910 en 1935 werd de wijk gebouwd voor de arbeiders van de snelgroeiende haven. Het was een periode van vernieuwing en vooruitgang. De verbetering van de leefomstandigheden van de havenarbeiders en hun gezin stond centraal bij het ontwerpen van de wijk. Zo werd gedacht, een gezond en gelukkig mens is productiever. Deze ideeën resulteerden in een buitenruimte met verschillende pleinen en brede wandelstraten, maar ook in verschillende gemeenschappelijke voorzieningen zoals de groene binnentuinen, het badhuis en de wasserij. Het tempo in de wijk was langzamer dan nu, alle voorzieningen lagen op loopafstand en van druk autoverkeer was nog geen sprake. Ook binnen de woonblokken en woningen werd geëxperimenteerd met het verbeteren van het woongenot. Zo werden de woningen efficiënt ingedeeld en geleidelijk aangesloten op het gas- en elektranet.

In klimaatneutraal BoTu worden duurzame principes over wonen en leven van ruim een eeuw geleden gecombineerd met de modernste technieken. In deze toekomst zorgt de combinatie van menskracht tezamen met biomassa-, wind- en zonne-energie voor de wijk met de laagste energierekening van Nederland. Een groot deel van de woningen kan zelfs weer van het gas- en elektranet af!

Het Huis van de Toekomst en UrbanGuides nemen je mee door Bospolder-Tussendijken, om niet alleen de wijk, maar ook de wereldwijde opgave voor energietransitie met nieuwe ogen te bekijken.

BoTu: Buurt op menskracht is in nauwe samenwerking met Huis van de Toekomst tot stand gebracht, meer info over Huis van de Toekomst, zie www.huisvandetoekomst.org

Afbeelding: Melle Smets – Huis van de Toekomst